توصیه‌های وزارت بهداشت درباره "وبا"

سالیانه حدود 100 تا 150هزار مورد ابتلا به "بیماری وبا" به "سازمان جهانی بهداشت" گزارش می‌شود كه بیشترین آن از آفریقا، آسیا و آمریكای جنوبی است. بنابر برآورد این سازمان، تنها حدود 5 درصد از موارد، ثبت و گزارش می‌شود كه علت آن، نداشتن نظام مراقبت و ناتوانی در تشخیص موارد ابتلا و عدم گزارش‌دهی موارد یافت شده به علت ترس از برقراری محدودیت‌ها و موانع در تجارت و مسافرت‌های بین‌المللی است.

این موضوع در خصوص برخی كشورهای همجوار ایران دیده می‌شود، طوری كه كشور پاكستان در طی پنج سال گذشته هیچ موردی از ابتلا به وبا را به سازمان جهانی بهداشت گزارش نكرده است.

به گزارش ایسنا، وزارت بهداشت در پی مشاهده مواردی از وبا در كشور، ضمن تاكید بر آموزش همگانی جامعه برای رعایت نكات بهداشت فردی و تشدید نظارت‌ها بر سلامت آب و مواد غذایی، این اقدامات را مانعی برای گسترش بیماری وبا، حتی در صورت ورود آن از كشورهای دیگر می‌داند.

کسب اطمینان از سلامت آب پیش از نوشیدن، استفاده از آب بطری شده در حین مسافرت، شستن دست‌ها با آب و صابون بعد از اجابت مزاج و پیش از صرف غذا، عدم دفع مدفوع در کنار نهرها و رودخانه‌ها، پرهیز از آب تنی در آب‌ نهرها و کانال‌های آب کشاورزی، سالم سازی سبزیجات پیش از مصرف(شامل شستن و انگل زدایی با مایع ظرفشویی و ضد عفونی کردن) از جمله اقدامات ساده بهداشتی هستند که رعایت آن ها باعث حفظ سلامت جامعه خواهد شد.

همچنین در این گزارش به هموطنان توصیه شده است كه در صورت ابتلا به بیماری اسهال بهتر است به جای خود درمانی به پزشک مراجعه كرده و دستورات پزشک را به دقت انجام دهند. بهترین درمان برای وبا جبران سریع آب و املاح است.

ویبریو کلرا(Vibrio Cholerae)، میکروب به وجود آورنده ی این بیماری است که در آب های تمیز حدود یک هفته، در آب‌های حاوی مواد آلی یا آلوده حدود یک ماه و در آب‌های شور دریاها تا چند سال زنده می‌ماند. زمانی که حرارت محیط، میزان شوری آب و مواد غذایی لازم برای رشد میکروب مناسب باشند، ویبریو کلرا سریع رشد و تکثیر پیدا کرده و به حد بیماری‌زایی می رسد. همین امر توجیه کننده حفظ چرخش بیماری در طی فصل سرما و بروز مجدد آن در فصل گرماست.

بر اساس این گزارش، برخی افراد که میکروب وبا وارد بدنشان شده است، ممکن است تا چندین ماه میکروب را همراه با مدفوع خود دفع کنند، از این رو در صورت آلوده شدن منابع آب آشامیدنی و عدم کلرزنی مناسب، زمینه مبتلا شدن سایر مردم فراهم می‌شود.

نکته مهم، توانایی زنده ماندن ویبریو کلرا در محیط یخچال و حتی داخل یخ است که اگر آب آلوده، برای تولید یخ استفاده شده باشد، می تواند سبب ابتلای مصرف کنندگان به وبا شود.

این گزارش درباره اپیدمیولوژی وبا می‌افزاید: هر چند میکروب وبا نسبت به خشکی یا حرارت حساس است و از بین می رود، اما می‌تواند در سطح مواد غذایی مانند سبزیجات تا 4 روز زنده بماند و از این رو اگر آب آلوده به فاضلاب، برای آبیاری مزارع سبزی کاری استفاده شده باشد، مصرف این سبزی ها به صورت خام(به طور مثال سبزی خوردن یا سالاد کاهو یا کلم) می‌تواند عامل انتقال این بیماری به مصرف کننده باشد.

دوره نهفتگی این بیماری معمولا 1 تا 3 روز است، اما از چند ساعت تا 5 روز هم گزارش شده است.

راه انتقال بیماری، مدفوعی- دهانی است و از آنجا كه حدود یك میلیون میکروب برای ایجاد بیماری مورد نیاز است، انتقال عموما از طریق آب یا غذای آلوده انجام می شود و از طریق تماس مستقیم فرد به فرد كمتر رخ می دهد.

میکروب وبا نسبت به اسید معده حساس است و معمولا در معده از بین می رود، مگر این که آب یا غذای خورده شده بسیار آلوده باشد، یا این که فرد داروهایی برای کاهش اسیدیته معده مصرف كند.

به گزارش ایسنا، ویبریو کلرا در روده باریک تکثیر می یابد و با تولید سم توکسین سبب می‌شود که مقادیر فراوانی آب و املاح از جریان خون به داخل روده سرازیر شده و به صورت اسهال دفع شوند. به علت این که میکروب سبب آسیب و زخمی شدن جدار روده نمی شود، معمولأ تب ایجاد نشده و اسهال خونی هم دیده نمی‌شود. در صورت عدم جبران آب و املاح از دست رفته بدن، بیمار دچار شوک ناشی از کم آبی شده و ممکن است تلف شود.

باید توجه داشت که فقط تعداد محدودی از افراد مبتلا، دچار اسهال می‌شوند و از این تعداد هم فقط 20 درصد اسهال شدید می‌گیرند از این رو بسیاری از افراد مبتلا، ممکن است بدون علامت بالینی بوده یا این که اسهال خفیف پیدا کنند که از نظر بالینی به هیچ ‌وجه قابل افتراق از سایر علل اسهال نیست.

یكی از علل عمده ی هراس آور بودن این بیماری برای عموم مردم، مرگ و میر قابل توجه آن در سال‌های دور است. زمان های قدیم که عموم مردم در شهر و روستا به آب آشامیدنی سالم دسترسی نداشتند شمار فراوانی به این بیماری مبتلا می شدند و از طرف دیگر امکانات درمانی برای جبران آب و املاح از دست رفته ی بدن بیماران ناشی از اسهال شدید وجود نداشت و از این رو معمولا همه گیری‌های وسیع و مرگ و میر قابل توجه، دیده می‌شد.

در صورت عدم درمان مناسب میزان كشندگی بیماری تا 50 درصد هم گزارش شده است، اما با درمان مناسب این میزان كمتر از یك درصد می شود.

بیماری وبا همه ساله در كشورمان، طی ماه‌های گرم سال بروز می‌كند. عدم دسترسی برخی مناطق روستایی كشور به آب آشامیدنی سالم، فرسوده بودن شبكه‌های آب در بسیاری از مناطق شهری و روستایی و شكستگی‌های متعدد که می‌توانند باعث ورود فاضلاب به داخل لوله‌های آب شوند، آبیاری برخی مزارع از جمله سبزی كاری‌ها با فاضلاب، شیوع نسبتا بالای بیماری در كشورهای همسایه و احتمال ورود بیماری از این كشورها به داخل، از مهم‌ترین علل شیوع بیماری وبا در کشور ما هستند و بایستی همچنان بیماری وبا را به عنوان یكی از مهم‌ترین اولویت‌های نظام بهداشتی درمانی كشور مورد توجه قرار داد.

گفتنی است، بر اساس آخرین گزارش وزارت بهداشت، از مجموع 73 بیمار مبتلا به وبا، 11نفراز اتباع خارجی(عمدتا افغانی و پاكستانی) و 62 نفر ایرانی بوده اند كه از این تعداد 4 نفر به علت مراجعه دیرهنگام به مراكز درمانی جان خود را از دست داده اند.

بیشترین تعداد مبتلایان به وبا در استان‌های قم، تهران و هرمزگان گزارش شده است.

10 علت بروز تب در بدن

بعضی اوقات نمی توان علت تب را مشخص کرد. اگر دمای بدن شما بیش از سه هفته 3/38 درجه سانتیگراد یا بیشتر بود و پزشک نتوانست علت تب را تعیین کند، در این صورت تب شما با علت نامعلوم است.

درجه حرارت طبیعی بدن در طی روز تغییر می کند. دمای بدن صبح ها پایین تر و عصرها بالاتر است. در حقیقت دمای طبیعی بدن بین 1/36 تا 2/37 درجه سانتیگراد متغیر است.

اگرچه بیشتر افراد 37 درجه را مناسب می دانند، ولی دمای بدن شما ممکن است یک درجه یا بیشتر فرق کند. عواملی مثل عادت ماهانه در خانم ها یا انجام ورزش های سنگین روی دمای بدن موثرند.

بعضی اوقات نمی توان علت تب را مشخص کرد. اگر دمای بدن شما بیش از سه هفته 3/38 درجه سانتیگراد یا بیشتر بود و پزشک نتوانست علت تب را تعیین کند، در این صورت تب شما با علت نامعلوم است.

علل شایع تب عبارتند از:

1- بیماری ویروسی

بیماری های ویروسی شایع ترین علت تب در افراد بزرگسال هستند، مانند بیماری آنفلوآنزا. علائم بیماری های ویروسی غیر از تب شامل آبریزش بینی، گلودرد، سرفه، گرفتگی صدا و درد عضلانی است. همچنین ویروس ها باعث اسهال، استفراغ و دل درد می شوند. بیماری های ویروسی با استفاده از آنتی بیوتیک ها درمان نمی شوند.

2- بیماری باکتریایی

عفونت های باکتریایی ایجادکننده تب، می توانند روی هر کدام از اندام های بدن تأثیر بگذارند. این بیماری ها با آنتی بیوتیک ها درمان می شوند.

مثلا عفونت مغز و نخاع باعث تب، سردرد، خشکی گردن و گیجی می شود. این عفونت می تواند باعث مننژیت یا عفونت پرده مغزی شود، لذا باید فورا به پزشک مراجعه کرد.

3- عفونت قارچی

عفونت قارچی در هر اندامی می تواند دیده شود. برای درمان این نوع عفونت، از داروهای ضد قارچ استفاده می شود.

4- تماس با حیوانات

برخی افرادی که با حیوانات سروکار دارند، در معرض آلودگی با باکتری های نادری هستند که باعث تب می شوند. این باکتری ها در چهارپایان اهلی، شیر و لبنیات غیرپاستوریزه و در ادرار حیوانات بیمار وجود دارد. در این نوع علاوه بر تب، سردرد، درد عضلات و مفاصل نیز دیده می شود.

5- مسافرت

هر کسی که مسافرت می کند خصوصا به خارج از کشور، می تواند در اثر غذاهای جدید، مسمومیت ها، حشرات و بیماری های قابل پیشگیری با واکسن دچار تب شود.

6- داروها

برخی داروها مثل آنتی بیوتیک ها، داروهای فشار خون بالا یا داروهای ضدتشنج می توانند باعث افزایش دمای بدن شوند.

تزریق برخی واکسن ها مثل واکسن سه‌گانه یا ثلات (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه) و واکسن پنوموکوک (ذات الریه) نیز باعث بروز تب در بدن می شوند.

7- لخته خون

گاهی اوقات یک لخته خون می تواند در ساق پا بوجود آید و باعث ورم و دردپا گردد. قسمتی از این لخته می تواند جدا شده و به ریه ها برود (آمبولی ریه) و باعث درد قفسه سینه و سختی نفس کشیدن گردد. گاهی وقت ها فرد به دلیل التهاب رگ های خونی دچار تب می شود. در این صورت باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.

8- تومورهای بدخیم

سرطان هم می تواند باعث بروز تب شود. گاهی اوقات تومور، موادشیمیایی را می سازد که باعث بروز تب در خودشان می شوند. گاهی وقت ها تومور، عفونت می کند. تومورهای مغز می توانند از تنظیم دمای بدن توسط هیپوتالاموس (ترموستات بدن) جلوگیری کنند و باعث تب شوند.

بسیاری از داروهایی که بیماران سرطانی استفاده می کنند، باعث تب می شوند. در نهایت سیستم ایمنی در بدن بیماران سرطانی ضعیف می شود، در نتیجه در معرض ابتلا به عفونت های مختلف قرار می گیرند.

9- عوامل محیطی

گاهی وقت ها وقتی بدن بیش از حد گرم می شود، دمای بدن خیلی بالا می رود. افزایش دمای بدن در اینگونه مواقع را هیپرترمیا می گویند.

این شرایط در اثر ورزش شدید یا در اثر بودن در آب‌وهوای گرم و مرطوب ایجاد می شود. شیوه درمان هیپرترمیا با سایر علل ایجادکننده تب متفاوت است. این یک حالت اورژانسی است و فرد دچار هیپرترمیا باید سریعا خنک شود.

گرمازدگی و آفتاب سوختگی شدید نیز باعث بروز تب می شوند.

10- بیماری های التهابی

برخی بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید (التهاب مفاصل) نیز باعث بروز تب می گردند.           منوچهری