علل افزایش گشتاور در شیرها :
1. کارکرد زیاد و ایجاد خودگی ناشی از سایش (خوردگی مکانیکی)و از بین رفتن تلرانسهای هندسی و انطباق بین قطعات
2. خوردگی قطعات بعلت برخورد مداوم جت سیال که در برخی موارد باعث بریده شدن قطعات داخلی می گردد (بیشتر در کلاسهای فشاری بالا)
3. خوردگی شیمیایی که اغلب با بجا ماندن اکسید و ورود آن در میان قطعات آب بند کننده مشکلاتی بیشتر از افزایش گشتاور را بوجود می آورد
4. ورود ذرات حمل شده توسط سیال در جریان به درون و یا اطراف المانهای آب بند کننده ، که علاوه بر افزایش گشتاور مشکلات دیگری مانند قفل شدن شیر (jam) و یا عدم آب بندی را بوجود می آورند.
5. تجمع و رسوب نمکهای محلول در سیال در جریان مانند آب در داخل Flow Passage
6. Over-Tight کردن پیچهای Gland و افزایش اصطکاک بین پکینگها و Stem
7. عدم وجود ، کاهش و یا کلوخه شدن Lubricant و یا Sealant درون شیر (مانند Plug)
8. ایجاد اختلال در سیستم Packing
9. ایجاد اختلال در سیستم راهنمای Stem
10. ایجاد اختلال در سیستم یاتاقان بندی مجرابند (مانند Trunnion Mounted Ball Valve )
11. ایجاد اختلال در قطعات انتقال نیرو و یا محرکها (مانند گیربکس)
12. بهم خوردن تلرانس قطعات در اثر نوسانات دمایی (و در برخی موارد فشار)
13. Over Tight کردن شیر در هنگام بستن
14. استفاده از شیر در فشارهای بالاتر از فشار طراحی
15. عدم انتخاب صحیح نوع شیر
16. وجود Surge در خط جریان.

3- دسته بندی شیرها از لحاظ نحوه باز و بسته شدن مجرابند
1-3- شیرهای دستی(Manual Valve)
2-3- شیرهای اتوماتیک (Automatic Valve)
مقدمه :

شیرها برای باز یا بسته شدن ، ممکن است از یک عامل خارجی استفاده نمایند و یا بصورت خودکار باز و بسته شوند که دسته اول نوع Manual و دسته دوم Automatic گفته می شود. ذکر دو نکته در اینجا ضروری است ؛ اول اینکه بکار بردن عبارت شیرهای دستی ، حق مطلب را ادا نمی کند و بهتر است همواره از عبارت شیرهای Manual استفاده گردد و دوم اینکه شیرهای اتوماتیک را نباید با کنترل ولوها و یا شیرهای با عملگرهای اتوماتیک نباید اشتباه گرفت زیرا در این نوع شیرها هم یک عامل خارجی در باز و بسته شدن آن موثر است و آن گشتاور خروجی عملگر مربوطه است .

1-3- Manual Valve

تمام شیرهایی که دارای دسته ، آچار، فلکه ، گیربکس ، عملگر و یا هر مکانیزم دیگری که برای اعمال نیرو به عضو آببند کننده بکار می رود در این دسته قرار میگیرند . البته بکار بردن نوع مکانیزم باز و بسته کردن شیر اختیاری است ولی در برخی موارد مجبور به استفاده از مکانیزمی خاص هستیم . بعنوان مثال برای شیرهای سایز بالا نمی توان از دسته یا رنچ برای باز و بسته کردن شیر استفاده کرد و باید از کیربکس استفاده نمود ولی برای یک شیر دو اینچ میتوان از رنچ ، گیربکس و یا عملگر اتوماتیک استفاده نمود و این بسته به سفارش مشتری و یا نحوه عملکرد شیر در سرویس دارد .
شیرتوپی ، دروازه ای ، پروانه ای و بسیاری دیگر از شیرهایی که در صنایع مختلف استفاده می شوند ، از این نوع هستند. در زیر چند نمونه از این شیرها نمایش داده شده است





2-3- Automatic Valve
این دسته از شیرها نیاز به نیروی خارجی ندارند و با نیروی سیال میزان باز یا بسته بودن آنها را تنظیم می کند . میتوان گفت تقریبا تنها شیری که در این دسته قرار میگیرد شیرهای Check Valve هستند که با نیروی سیال دریچه یا دیسک آن جابجا شده و سیال از آن عبور میکند و بدیهی است که هر چه سرعت سیال بیشتر باشد میزان باز شدن شیر نیز بیشتر خواهد بود و بالعکس . البته تا زمانی که فشار بالادست بیشتر از پایین دست جریان باشد دریچه شیر باز خواهد ماند و به محض برابری و یا کمتر شدن فشار بالا دست از پایین دست شیر ، دریچه آن بسته میشود .
ملاحظه می کنید که باز و یا بسته شدن شیر وابسته به هیچ عامل خارجی نیست وتنها به سیال در جریان و نیروی اعمال شده از طرف آن به دیسک شیر بستگی دارد . این شیرها انواع مختلفی دارد که در بحثهای آتی به تفصیل در مورد آنها صحبت خواهیم کرد. ذیلا چند نوع از این شیر نمایش داده شده است .

وظیفه شیرها در خط لوله
1- قطع و وصل جریان
2- تنظیم جریان
3- انحراف جریان
4- یکسو کردن جریان
مقدمه
شیرها یکی از اجزای اصلی خطوط انتقال و نیز تاسیسات هستند که وظایف مختلفی را بر عهده دارند . برخی از آنها بصورت خودکار و با توجه به شرایط بوجود آمده در سرویس جریان خط را باز ، بسته و یا کم و زیاد می کنند ، برخی با صلاحدید اپراتور و بصورت دستی باز و بسته میگردند و انواع دیگر آن از عبور جریانهای برگشتی و نیز جریانهای آشفته جلوگیری می کنند. در این بخش قصد داریم تا شیرها را با توجه به وظایفی که انجام میدهند دسته بندی نموده و به ذکر چند مثال در هر مورد بپردازیم.
1- قطع و وصل (On/Off)
بیشتر شیرهایی که در صنایع مختلف بکار میروند به منظور باز یا بسته کردن مسیر سیال در جریان بوده و شیر را در حالت بازکامل یا بسته کامل قرار میدهیم. نوع کانال جریان آنها معمولا Straight Way بوده و در مقابل عبور جریان مقاومت کمتری از خود نشان میدهند . با توجه به ساختار داخلی و نوع المانهای آببند کننده نباید این شیرها را در حالت نیمه باز قرار داد زیرا با انجام این عمل آسیب جدی با مجرابند و نیز نشیمن آن وارد خواهد شد و بدین ترتیب عمر بهره برداری آن شدیدا کاهش خواهد یافت . بعنوان مثال اینگونه استفاده نادرست می توان به شیر توپی گاز(سوخت) ورودی به تنورهای نانوایی اشاره نمود که جهت کم و زیاد نمودن میزان جریان گاز دسته شیر را در حالت نیمه باز قرار می دهند . ولی علاوه بر کاهش عمر بهره برداری مشکل جدیتری ممکن است بوجود آید و آن اینست که در مواقع ضروری و بروز حوادث ناخواسته و غیرمترقبه که نیاز به قطع جریان داریم ، دیگر شیر مورد نظر وظیفه خود را بدرستی انجام نداده و باعث حادث شدن اتفاقات ناگوار و گاهی جبران ناپذیر خواهد شد. از اینگونه موارد که بارها و بارها دیده شده می توان به شیرهای Plug دفن شده در اول کوچه ها و یا حوضچه های گاز درون شهری اشاره نمود.
شیرهای توپی ، سماوری و دروازه ای در این دسته قرار میگیرند ولی میتوان با اعمال نمودن تغییراتی در ساختار داخلی شان ، از آنها برای تنظیم جریان نیز استفاده نمود. در زیر برخی از انواع استاندارد آنها نمایش داده شده است.


2- تنظیم جریان(Throttle)
اینگونه شیرها جهت تنظیم جریان و به عبارت دیگر کم و زیاد نمودن جریان سیال بکار میروند. میدانید که در مواردی مانند تنظیم دما ، تنظیم میزان سیال خروجی و یا تنظیم فشار نیاز به کم و زیاد نمودن یک یا چند شیر خواهیم داشت مانند شیر آب حمام و یا شیر بعد از پمپ موتور خانه . این شیرها با توجه به ساختار داخلی خود ، اگر در حالت نیمه باز قرار گیرد آسیب زیادی نمی بینند و مقاومت بیشتری در مقابل برخورد سیال عبوری از خود نشان می دهند.
شیرهایی که بعنوان کنترل ولو (Control Valve) در صنایع مختلف بکار می روند از این دسته از شیرها تشکیل شده اند که با بکارگیری یک عملگر و یک کنترلر ، بصورت یک شیر کنترلی در آمده و با توجه به شرایط موجود در حلقه های کنترلی، در یک وضعیت خاص قرار میگیرد که الزاماً باز یا بسته کامل نیست.
شیرهای GlobeوPinch و Butterfly و Piston از این دسته هستند و در تاسیسات و سرویسهای مختلفی بکار میروند که در زیر برخی از آنها را مشاهده می کنید . البته لازم به توضیح است که از این دسته شیرها برای قطع و وصل جریان نیز میتوان استفاده کرد . (تمرین: پس چرا از این شیرها بجای قطع و وصل استفاده نمی کنیم؟ )

شیرآلات بهداشتی مصرف آب را تا 40 درصد کاهش می دهند

یاشارزاده گفت: بسیاری از شیرآلات کلاسیک مصرف آب را در ساختمان افزایش می دادند در حالی که شیرآلات امروزی در کاهش مصرف آب و حامل های انرژی نقش مهمی دارند.

یاشارزاده تولیدکننده شیرآلات بهداشتی در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران با بیان اینکه این شیرآلات بهداشتی در مصرف بهینه آب بسیار مؤثرند گفت: این شیرآلات 40 درصد مصرف آب را نسبت به سایر شیرهای کلاسیک کاهش می دهند که این امر نقش مؤثری در مصرف حامل های انرژی با توجه به اجرای قانون هدفمندی یارانه ها دارد. وی ادامه داد: با اجرای قانون هدفمندی یارانه ها هزینه ساخت و تولید این محصولات بسیار افزایش یافته و این امر تولید را با کاهش بسیار روبرو کرده است.  این تولیدکننده در ادامه تصریح کرد: دولت می تواند با ارائه تسهیلات لازم به تولیدکنندگان زمینه را برای ورود تکنولوژی های روز دنیا از سایر کشور ما و تولید محصولات جدید با کیفیت بالا فراهم کند. این تولیدکننده با اشاره به اینکه بسیاری از محصولات این کارخانه در پروژه های مسکونی مهر از جمله پردیس و هشتگرد استفاده شده است افزود: بسیاری از تولیدکنندگان بخش شیرآلات که با پروژه های مسکن مهر همکاری دارند به دلیل ارزان بودن آنها کیفیت ساخت شیرآلات را کاهش می دهند که این عمل به هیچ وجه صحیح نیست. یاشارزاده خاطرنشان کرد: دولت باید حمایت و تسهیلات لازم را به تولید کنندگان ارائه دهد تا انگیزه آنان را برای ساخت و رونق کیفیت محصولات تولید شده افزایش دهد./گ

fhبا