کاربرد کامپیوتر در آموزش -2

دید کلی

 

جوامع بشری با سرعتی شگفت‌انگیز در حال توسعه ، تغییر و تحولند و این تحولات جنبه‌های مختلف زندگی را دربرمی‌گیرد. پیشرفت علوم و فنون دانشهای جدیدی را مطرح می‌سازد که نیازهای جدیدی را نیز برای انسانها ایجاد می‌کند. بنابراین آموزش باید با سرعت و کیفیت بیشتر انجام شود. به همین دلیل بسیاری از روانشناسان و صاحبنظران در مباحث تربیتی به بهره‌گیری از تکنولوژی آموزشی توصیه می‌کنند. چرا که تکنولوژی آموزشی باعث سهولت ، سرعت و دقت در امر آموزش و یادگیری می‌گردد.

 

اگر چه تعداد معلمانی که برای آموزش از کامپیوتر استفاده می کنند از سال 1985 دو برابر شده است، تفاوت های اساسی میان معلمان ابتدایی و دبیرستان در استفاده از کامپیوتر وجود دارد. معلمان ابتدایی بیشتر از معلمان دبیرستان اعلام کرده اند که در آموزش خود به طور منظم از کامپیوتر استفاده می کنند.

بیکنر (1991) گزارش داده است که بیشتر وقت دانش آموزان مدارس ابتدایی هنگام استفاده از کامپیوتر، صرف موضوعاتی در زمینه های درسی به ویژه ریاضیات، فعالیت خواندن و زبان می شود. ولی هنوز بر مشق و تمرین مهارت های محاسبه در ریاضیات و مکانیک زبان تأکید می شود. در دبیرستان، دانش آموزان فقط 25 درصد وقتشان را در موقع کار با کامپیوتر صرف موضوعات تحصیلی می کنند. در عوض نصف وقتشان در زمان کار کردن با کامپیوتر برای یادگیری مهارت های ویژۀ کامپیوتری صرف می شود.

امروزه یکی از دلایل گسترش وسیع استفاده از کامپیوتر این است که هزینه های استفاده از آن برخلاف دیگر هزینه های تعلیم و تربیت، عملاً به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش یافته است. نسبت به دو دهۀ قبل، بیشتر معلمان یا مربیان روی میز خودشان (یا در کیف خود) میکرو کامپیوتر یا واژه پردازهایی دارند که ظرفیت حافظه و پردازش بالایی دارند.

 

3-معلم و مدرسه هوشمند

نیروی انسانی کارآزموده و حرفه ای یا معلم الکترونیک مهم ترین جزء مدارس هوشمند است. از آن جا که در مدارس هوشمند (الکترونیکی) رسانه های متنوعی وجود دارد، معلم دیگر نقش رسانه آموزش و انتقال دهنده را ندارد، بلکه یک تسهیل کننده یادگیری و آموزیار است. معلم باید برای پذیرش نقش جدید خود آموزش ببیند و قابلیت های لازم را در زمینه کار با تجهیزات الکترونیکی کسب کند.

    در این راستا بانک جهانی 10 درس را برای فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در تعلیم و تربیت کشورهای در حال توسعه یادآوری می کند که درس هشتم آن «آموزش، آموزش و آموزش» است و آموزش حرفه ای معلمان را اساس به کارگیری موفق تکنولوژی در آموزش می داند.

       مدرسه هوشمند مدرسه ای است که همانند مدارس سنتی یک ساختمان اداری دارد، اما در آن به تجهیزات و سیستم های الکترونیکی برمی خوریم که قسمت اعظم فعالیت ها توسط آن ها انجام می گیرد.

  4-  معلم و مدرسه هوشمند

    در پروژه های آموزشی ایران، منظور از مدرسه هوشمند یک مدرسه تمام اتوماتیک و کامپیوتری نیست بلکه منظور مدرسه ای است که در آن از فن آوری اطلاعات و قابلیت های آن برای رسیدن به اهداف برنامه درسی حداکثر استفاده می شود و با توجه به میزان و روش های به کارگیری با اندکی تفاوت سطحی در روش های به کارگیری فن آوری اطلاعات از آن تحت عناوینی چون مدارس مجازی، مدارس الکترونیکی، مدارس چند رسانه ای یا مانند آنچه در تجربه کشور مالزی اتفاق افتاده، مدرسه هوشمند یاد می کنند.

5-دانشگاه مجازی : تحول از آموزش به یادگیری

محیط های یاد گیری مجازی?(virtual learning)،‌ مدارس هوشمند?smart schools)l، آموزش آن لاین(online education) ، و دانشگاههای مجازی(virtual universities) ، عناوینی هستند که به مؤسساتی که استراتژی های جدید را برای ارائه تعلیم و تربیت با استفاده ازشبکه ها به کار می برند، اطلاق می شود. در چند دهه گذشته ظهور دانشکده ها و دانشگاههایی که به ارائه آموزش در خارج از محیط دانشگاه می پردازند باعث رواج یادگیری از راه دور شده است. بزرگترین دانشگاهها در جهان دانشگاههای آزاد (openuniversities) هستند که در کشور های پیشرفته مستقرند. در این دانشگاه?ها همواره تعداد کثیری دانشجو ثبت نام می کنند که با توجه به تعداد زیاد مخاطبان، فناوری اطلاعات نقش مؤثری در مدیریت و اداره این دانشکاه?ها داشته است . درگذشته از تکنولوژیهای قدیمی تر نیز از قبیل رادیو،ویدیو و... برای توانمند کردن محیط یادگیری این دانشگاهها استفاده می شده است. ولی با ورود تکنولوژی های جدیدتر فناوری اطلاعات مؤثرتر عمل می کند. به موازات توسعه فضا های مجازی در جوامع پِِیشرفته جوامع در حال رشد نیز در اندیشه بهره گیری از امکانات فناوری اطلاعات بویژه فضاهای مجازی و شبکه ای به فراهم آوردن امکانات سخت افزاری و نرم افزاری اقدام کرده اند.الزامات اجتماعی در این کشورها ضرورت این کار را دو چندان کرده است.

 6-روش های آموزش و یادگیری از راه دور

امروزه نظام های نوین زیر جایگزین نظام های سنتی یادگیری و یاددهی ( یعنی روش های تدریس خصوصی ،‌ سخنرانی ) شده اند

 -  دروس چند رسانه ای : این دروس به صورت گسترده و با استفاده از عناصر تصویری ، ‌ارتباطی ، گرافیکی و اجزای شبیه سازی شده ، متحرک سازی و نیز عناصر ارتباطی برای هدایت و راهنمایی ، بازگشت و بحث در خصوص دروس و موضوعات درسی برگزار می گردند .

- سازوکارهای ارتباطی پیشرفته: این ساز و کار هر گونه متون همزمان ، ناهمزمان و ارتباطات سمعی و بصری را حمایت می کند . این مورد به دانشجویان امکان تمرین در مباحث آموخته شده را می دهد .

-  آزمون های مکتوب: به این ترتیب ، سؤال ها و آزمون ها از طریق ارتباطات شبکه ای توزیع ، تصحیح و عودت می گردند .

- امتحان از راه دور: این امتحانات از طریق ویدئو کنفرانس پشتیبانی و اجرا می شود .

- سمینارهای مجازی : بدین وسیله گروه های مختلف دانش آموزان از طریق دوربین های کامپیوتری در محیط های مختلف جغرافیایی را به هم مرتبط می سازد .

- آزمایشگاه های مجازی مشارکتی: این آزمایشگاه ها از فعالیت های گروهی حمایت می کنند در این روش شبیه سازی یک آزمایشگاه در یک نرم افزار کامپیوتری صورت می پذیرد مانند کارگاه های مهندسی نرم افزاری و مهندس پرواز

-  عوامل دانشگاهی هوشمند : عوامل دانشگاهی هوشمند که به اطلاع رسانی ، پشتیبانی و راهنمایی دانش آموزان و دانشجویان می پردازند .

7-آموزش از طریق DVD-ROM

دی وی دی رام یا "دیسک ویدیوئی دیجیتال فقط خواندنی"در واقع سی دی رام های سریعتر و پرظرفیت تری هستند که به تدریج جایگزین سی دی های معمولی می شوند. دی وی دی رام ها از نظر شکل ظاهری کاملا" شبیه سی دی رام معمولی هستند با این تفاوت که می توانند 7/4 گیگابایت اطلاعات یا 2 ساعت و 17 دقیقه فیلم ویدیوئی با کیفیت بسیار بالا بر روی خود ذخیره کنند.

تکنولوژی دی وی دی رام امروزه جایگزین تکنولوژی سی دی رام شده و به استاندارد کامپیوترهای جدید تبدیل شده است. دستگاههای گرداننده دی وی دی رام به گونه ای طراحی شده اند که با استفاده از آنها می توان سی دی های معمولی قدیمی را نیز مورد استفاده قرار داد.

8-آموزش از طریق موبایل

دستگاه موبایل به عنوان تقاطعی برای رسیدن آسان و در دسترس به آموزش الکترونیکی می باشد. پیش بینی شده است که یادگیری همراه یک روز خواهد توانست یادگیری را که واقعا مستقل از زمان و مکان است را برای فراگیران فراهم نماید. در ماه مه سال 2005 ، الن واگنر ، مدیر ارشد  راه حل های جهانی آموزش و پرورش در ماکرومدیا ، اعلام کرد که تلفن همراه انقلاب بزرگی در خدمت آموزش است.

9-آموزش نانو

مفهوم چند رشته ای در فناوری نانو بدان معناست که نیروی کاری نانو تکنولوژی باید دارای بینش وسیعی از مفاهیم زیست شناسی ،فیزیک، شیمی ،اصول مهندسی طراحی ،کنترل فرایندو محصولات باشد.به عنوان مثال علم زیست شناسی به دو دلیل مورد نیاز است: اول آنکه محصولات فناوری نانو ،به شدت از سیستم های زیستی تبعیت میکند و دوم آنکه این محصولات کاربردهای چشمگیری در زیست پزشکی دارند. علم فیزیک نیز مورد نیاز است ؛زیرا دنیای نانو دنیای توابع موج ،تونل زنی کوانتومی و کشف نیروهای اتمی ناشناخته.علم شیمی نیز از آنجا که روشهای پیوند مولکول ها با همدیگر و چگونگی ترکیب مواد را به ما می آموزد ،ضروری است.به اصول مهندسی نیز نیاز داریم تا بتوانیم قابلیت تولید و حیات اقتصادی را تضمین نمود.

10- تلویزیون اینترنتی

تلویزیون اینترنتی سیستمی جدید برای دریافت کانال های تلویزیونی و سایت های گوناگون از طریق شبکه اینترنت است. با این تکنولوژی نحوه استفاده از برنامه های تلویزیون تا حد زیادی متحول می شود. این سیستم به نامIPTVا (Internet Protocol Television) پروتکل تلویزیون اینترنتی معروف است و تنها از طریق تلویزیون های دیجیتال دریافت می شود. در این سیستم به جای ارسال سیگنال های رادیویی و ماهواره ای در فرمت تلویزیون های کابلی، سیگنال های مربوطه روی شبکه اینترنت پهن باند ارسال می شود.
IPTV یا تلویزیون اینترنتی همانند تلویزیون های معمولی است با این تفاوت که به شبکه جهانی اینترنت نیز متصل می شود. کاربران می توانند صفحات InternetTV را از طریق صفحات تلویزیون یا صفحات مونیتور کامپیوتر و یا روی صفحات نمایشگر تلفن همراه یا iPod دریافت کنند. چگونگی عملکرد تلویزیون های اینترنتی مانند روش های معمول ارسال سیگنال روی آنتن و یا کابل است تنها تفاوت آن در ارسال این سیگنال ها در قالب اطلاعات روی شبکه اینترنت به عنوان داده می باشد. به عبارتی تمامی برنامه های تهیه شده برای تلویزیون در شبکه اینترنت قرار می گیرد و قابل دستیابی از طریق کاربر است.

11- آموزش از طریق تلویزیون

 

آموزش یکی از مهم ترین عوامل برای رسیدن به رشد اقتصادی و ایجاد یک جامعه مردم سالار است. رسانه های جمعی چون رادیو و تلویزیون، ابزارهای قدرتمندی هستند که باعث توسعه کمی و کیفی آموزش درهمه سـطوح   می گردند. اِمری (emery,1965) عنوان می کند:

رادیو و تلویزیون به مانند قالیچه های جادویی الکترونیکی هستند که هر روزه میلیون ها نفر، سوار بر امواج آن به این سو و آن سو می روند و اینها از اختراعات قرن بیستم و ثمره انقلاب تکنولوژیکی هستند و اثرات آنها ، در تمامی جنبه های زندگی (اجتماعی، سیاسی، فرهنگی) به چشم می خورند.

 برنامه های تلویزیون نسبت به برنامه های رادیو از اثر بخشی بیشتری برخوردارند. بر خلاف رادیو که فقط اصوات را انتقال می دهد ، تلویزیون علاوه بر بهره گیری از صدا، از عنصر تصویر نیز بهره مند است و همراهی این 2 عنصر (صدا و تصویر) برای مخاطب، در جهت درک پیام های رسانه، مطلوب تر و سودمندتر است و استفاده از این تمهیدات به ویژه عنصرتصویر در آموزش جایگاه ویژه ای دارد. امروزه استفاده از تلویزیون به عنوان منبعی برای یادگیری تا حدود زیادی در بین کشورهای دنیا پذیرفته شده است. استفاده از نماهای درشت (close up) و تأکید بر روی جزئیات، موقعیت های جذاب و قابل لمسی را برای مخاطب تلویزیون بوجود آورده است. کاربرد تلویزیون در امر آموزش در دهه های اخیر گسترش یافته است.

امروزه آموزش فقط در انحصار نهادهای آموزشی چون آموزش و پرورش و دانشگاه ها نیست . یکی از کارکردهای تلویزیون ارائه خدمات به کسانی است که در محیط های مختلف و به ویژه درخانه حضور دارند و می توانند از برنامه های این رسانه بهره مند شوند. تلویزیون یکی از پیشرفته ترین رسانه های ارتباطی است با کیفیتی منحصر به فرد و به عنوان یک رسانه دیداری – شنیداری دارای تنوع و جذابیت خاصی است که می تواند در فرآیند آموزش از آن استفاده شود. تلویزیون می تواند افق های ذهنی معلمان را گسترش دهد و با ایجاد محرک های جدید برای فراگیران ، مسوولیت پذیری بیشتری را در جریان یادگیری برعهده آن ها قرار دهد.

در آموزش های تلویزیونی، از کارشناسان و معلمانی استفاده می شود که به نسبت آموزش های مرسوم، از صلاحیت بالاتری برخوردارند. البته تلویزیون به عنوان یک نهاد آموزش کامل و خود کفا ((self- contained محسوب نمی شود . اما به عنوان یک ابزار آموزش در کنار سایر ابزارها و عوامل دیگر می توان از آن برای آموزش استفاده کرد. تلویزیون ، راه های بهتر وجدیدتری را در ارتباط با فعالیت های معلمان، فراگیران و والدین در مقابل دیدگان هر کدام می گشاید.