علی اکبری

روباتيک، علم مطالعه فن آوري مرتبط با طراحي، ساخت و اصول کلي و کاربرد رباتهاست. روباتيک علم و فن آوري ماشينهاي قابل برنامه ريزي، با کاربردهاي عمومي مي باشد برخلاف تصور افسانه اي عمومي از رباتها به عنوان ماشينهاي سيار انسان نما که تقريباً قابليت انجام هر کاري را دارند، بيشتر دستگاههاي روباتيک در مکانهاي ثابتي در کارخانه ها بسته شده اند و در فرايند ساخت با کمک کامپيوتر، اعمال قابل انعطاف، ولي محدودي را انجام مي دهند چنين دستگاهي حداقل شامل يک کامپيوتر براي نظارت بر اعمال و عملکردها و اسباب انجام دهنده عمل مورد نظر، مي باشد. بعضي از رباتها، ماشينهاي مکانيکي نسبتاً ساده اي هستند که کارهاي اختصاصي مانند جوشکاري و يا رنگ افشاني را انجام مي دهند. ساير سيستم هاي پيچيده تر که بطور همزمان چند کار انجام مي دهند، به دستگاههاي حسي، براي جمع آوري اطلاعات مورد نياز براي کنترل کارشان نياز دارند. حسگرهاي يک ربات ممکن است بازخورد حسي ارائه دهند، طوريکه بتوانند اجسام را برداشته و بدون آسيب زدن، در جاي مناسب قرار دهند. ربات ديگري ممکن است داراي نوعي ديد باشد.، که عيوب کالاهاي ساخته شده را تشخيص دهد. بعضي از رباتهاي مورد استفاده در ساخت مدارهاي الکترونيکي، پس از مکان يابي ديداري علامتهاي تثبيت مکان بر روي برد، مي توانند اجزا بسيار کوچک را در جاي مناسب قرار دهند. ساده ترين شکل رباتهاي سيار، براي رساندن نامه در ساختمانهاي اداري يا جمع آوري و رساندن قطعات در ساخت، دنبال کردن مسير يک کابل قرار گرفته در زير خاک يا يک مسير رنگ شده که هرگاه حسگرهايشان در مسير، فردي را پيدا کنند متوقف مي شوند. رباتهاي بسيار پيچيده تر در محيط هاي نامعين تر مانند معادن استفاده مي شود کلمه ربات توسط Karel Capek نويسنده نمايشنامه R.U.R (روبات‌هاي جهاني روسيه) در سال 1921 ابداع شد. ريشه اين کلمه، کلمه چک اسلواکي(robotnic) به معني کارگر مي‌باشد. در نمايشنامه وي نمونه ماشين، بعد از انسان بدون دارا بودن نقاط ضعف معمولي او، بيشترين قدرت را داشت و در پايان نمايش اين ماشين براي مبارزه عليه سازندگان خود استفاده شد. البته پيش از آن يونانيان مجسمه متحرکي ساخته بودند که نمونه اوليه چيزي بوده که ما امروزه ربات مي‌ناميم. امروزه معمولاً کلمه ربات به معني هر ماشين ساخت بشر که بتواند کار يا عملي که به‌طور طبيعي توسط انسان انجام مي‌شود را انجام دهد اطلاق مي‌شود. بيشتر رباتها امروزه در کارخانه‌ها براي ساخت محصولاتي مانند اتومبيل؛ الکترونيک و همچنين براي اکتشافات زيرآب يا در سيارات ديگر مورد استفاده قرار مي‌گيرد. علم رباتيک از سه شاخه اصلي تشکيل شده است: • الکترونيک ( شامل مغز ربات) • مکانيک (شامل بدنه فيزيکي ربات) • نرم افزار (شامل قوه تفکر و تصميم گيري ربات). اگريک ربات را به يک انسان تشبيه کنيم، بخشهايي مربوط به ظاهر فيزيکي انسان را متخصصان مکانيک مي سازند، مغز ربات را متخصصان الکترونيک توسط مداراي پيچيده الکترونيک طراحي و مي سازند و کارشناسان نرم افزار قوه تفکر را به وسيله برنامه هاي کامپيوتري براي ربات شبيه سازي مي کنند تا در موقعيتهاي خاص فعاليت مناسب را انجام دهد.

1- رباتيک و اتوماسيون در بسياري از موارد مي تواند ايمني، ميزان توليد، بهره و کيفيت محصولات را افزايش دهند. 2- رباتها مي توانند در موقعيت هاي خطرناک کار کنند و با اين کار جان هزاران انسان را نجات دهند. 3- رباتها به راحتي محيط اطراف خود توجه ندارند و نيازهاي انساني براي آنها مفهومي ندارد. رباتها هيچگاه خسته نمي شوند. 4- دقت رباتها خيلي بيشتر از انسانها است آنها در حد ميلي يا حتي ميکرو اينچ دقت دارند. 5- رباتها مي توانند در يک لحظه چند کار را با هم انجام دهند ولي انسانها در يک لحظه تنها يک کار انجام مي دهند.

1- رباتها در موقعيتهاي اضطراري توانايي پاسخگويي مناسب ندارند که اين مطلب مي تواند بسيار خطرناک باشد. 2- رباتها هزينه بر هستند. 3- قابليت هاي محدود دارند يعني فقط کاري که براي آن ساخته شده اند را انجام مي دهند. براي مثال امروزه براي بررسي وضعيت داخلي رآکتورها از ربات استفاده مي شود تا تشعشعات راديواکتيو به انسانها صدمه نزند.